علیرضا فدایی – ونکوور
در کودکی و نوجوانی که آشنایی من با کاراته به دوره‌های کوتاه‌مدت در تابستان محدود می‌شد، تشخیص تفاوت سبک‌های کاراته برایم ممکن نبود.
ایستادن‌ها، ضربات و حرکات دفاعی ابتدایی در سبک‌های مختلف کاراته یکسان‌اند. البته حرکات نمایشی و ازپیش‌‌تعریف‌شدهٔ کاتا در سبک‌های مختلف می‌تواند کمابیش متفاوت باشد، ولی تفاوت اساسی در روش مبارزه است.
در زمانی‌که سبک‌های رینگی در ایران رسمی نبودند، سبک کیوکوشین پاسخ به جوانانی بود که دنبال روشی سخت و کاربردی بودند؛ سبکی که هم در ایران و هم در سراسر جهان میلیون‌ها هنرجو دارد و از آن به‌عنوان قوی‌ترین کاراته یاد می‌شود.
ماسوتاتسو اویاما (Ōyama Masutatsu) خالق این سبک صد سال پیش در کره به دنیا آمد و در کودکی به ژاپن مهاجرت کرد. زندگی او مانند فیلمنامهٔ فیلم‌های سینمایی است؛ فراگیری کاراته از کودکی و زندگی و تمرین در کوهستان و جدال با گاو وحشی، کارهایی نیستند که امروزه تکرار شوند.
در زمانی که مبارزات سبک‌های دیگر کاراته با کنترل انجام می‌شد، استاد بزرگ اویاما تأکید بر مبارزه با ضربات سخت و بدون کنترل داشت. در یکی از سخنرانی‌هایش، او می‌گوید که این سبک از سوی بسیاری از استادان سبک‌های مختلف نکوهش می‌شده و به آن عنوان کاراتهٔ خیابانی داده می‌شده است.
البته شاید همین خیابانی‌بودنِ این سبک بود که باعث پرطرفداری و تفاوت آن شد. در طول سالیان، کاراته که به‌نحوی وسیله‌ای برای پرورش روح و جسم شده بود تا دفاع شخصی، تغییرات بسیاری به خود دیده بود. اویاما همچنین از ادعاهای برخی از اساتید در مورد رمز و راز در هنرهای رزمی خشنود نبود و تنها روشِ تمرین و مبارزهٔ سخت را عامل موفقیت می‌دانست.
وقتی در مقابل یکدیگر بایستید و بدون توجه به وزن و با ازپادرآوردنِ یکدیگر با ضربات سخت مبارزه کنید، تمرینات شما هم با سبک‌های دیگر که به‌صورت کنترل و امتیازگرفتن است، تفاوت می‌کند. در قوانین کیوکوشین بین‌المللی که در مسابقات جهانی هم از آن پیروی می‌شود، ضربات دست به صورت ممنوع است، ولی می‌توانید با پا به سر حریف ضربه بزنید. همین باعث می‌شود که اهمیت و زمان زیادی صرف قابلیت ضربه‌پذیری مبارزان کیوکوشین بشود. همچنین تمرینات سخت و طاقت‌فرسا ازجمله ضربه‌زدن به اشیای سخت و شکستن اجسام جزئی جدایی‌ناپذیر از سبک کیوکوشین است. در عین حال مبارزان این سبک از انعطاف بدنی فوق‌العاده‌ای هم برخوردارند که می‌توانند از فاصله‌ای کم با لگد سر حریف را نشانه بگیرند.
در کیوکوشین از لوازم ایمنی مانند کلاه ایمنی، ساق‌بند و ساعدبند استفاده نمی‌شود. دست‌ها هیچ حفاظی ندارند که اهمیت تمرین و طاقت‌آوری آن‌ها را چند برابر می‌کند چون استخوان‌های باریک دست می‌تواند در صورت برخورد سخت آسیب ببیند. یکی از شاخص‌های این سبک ضربات سنگین به پاهاست که در صورت تمرین‌نداشتن به‌راحتی فرد را از پا می‌اندازد. در نگاه اول لگدزدن به پا می‌تواند عجیب و بیهوده به نظر برسد، ولی قسمت‌هایی در عضلات بیرونی پا وجود دارند که در صورت ضربه‌خوردن حتی ایستادن را مشکل می‌کند.
اولین مسابقات بین‌المللی کیوکوشین در سال ۱۹۷۵ برگزار شد و در کنار هنرجویان این سبک از سراسر دنیا برخی از مبارزان از سبک‌ها و هنرهای رزمی دیگر هم شرکت کردند. زمان این مسابقات بهتر از این نمی‌توانست باشد. در دههٔ هفتاد پس از اکران فیلم «اژدها وارد می‌شود» که تأثیر زیادی روی علاقه‌مندان ورزش‌های رزمی داشت، حالا آن‌ها شاهد مسابقاتی بودند که مبارزان به‌معنی واقعی قصد غلبه و ازپادرآوردنِ هم را داشتند. مبارزان ژاپنی با اقتدار در این مسابقات ظاهر شدند؛ اقتداری که تا به امروز هم ادامه دارد.
استاد بزرگ اویاما با اعتماد کاملی که به سبک خود داشت، خود و شاگردانش را برای مبارزه با مبارزان سایر سبک‌ها به کشورهای دیگر می‌فرستاد. همچنین نماینده‌های خود را برای اشاعهٔ این سبک به کشورهای مختلف می‌فرستاد یا میزبان بسیاری از هنرجویان از نقاط مختلف دنیا بود که برای تمرین با این چهرهٔ افسانه‌ای به ژاپن سفر می‌کردند تا تمام‌وقت در ژاپن زندگی و تمرین کنند. بسیاری از این هنرجویان پس از طی مدارج به‌عنوان نماینده برای اشاعهٔ کیوکوشین به کشورهای خود برمی‌گشتند.
اویاما چهره‌ای جدی و خستگی‌ناپذیر بود که در صدد احیای قدرت و حیثیت ژاپن در دنیا بود. او از شکست حقارت‌بار در جنگ جهانی دوم و تغییر ارزش‌های اخلاقی نسل جدید رنج می‌کشید. شاید همین بود که تعصب و سخت‌گیری وی گاهی به‌مثابه آزار و آسیب روانی می‌ماند.
ازجمله مراسم منحصربه‌فرد این سبک مبارزات صد مرد است که در آن هر فرد با صد نفر پیاپی مبارزه می‌کند. وقتی این تصور را که پشت‌ِسرهم با حریفان ماهر و تازه‌نفس مبارزه کنید در ذهن داشته باشید، متوجه تمرینات طاقت‌فرسای روحی و جسمی لازم آن می‌شوید. این مبارزات البته اجباری نیستند و تعداد بسیار محدودی در طول تاریخ موفق به اتمام آن شده‌اند که همگی از بزرگان و مشاهیر این سبک‌اند.
اگرچه امروزه در برخی نقاط جهان و برخی مسابقات رده‌بندیِ محدودِ وزنی وجود دارد، در مسابقات اصلی جهانی که هر چهار سال برگزار می‌شود، از رده‌بندی وزنی خبری نیست.
چندین نفر از افراد مشهور به تمرین این سبک پرداخته‌اند که از آن‌ها می‌توان به باس روتن و جورج سنت‌پیِر، مبارزان مشهور هنرهای رزمی ترکیبی، و دولف لاندگرن، هنرپیشهٔ مشهور سوئدی-آمریکایی که بازی او در فیلم «راکی ۴» در مقابل سیلوستر استالونه از یادها نمی‌رود، اشاره کرد.
استاد بزرگ اویاما در سال ۱۹۹۴ بر اثر سرطان ریه از دنیا رفت. متأسفانه دعوا بر سر میراث‌داری او به جدال‌هایی انجامید که سال‌ها ادامه یافت. اینکه چه کسی وارث و ادامه‌دهندهٔ راه او برای ادارهٔ سازمان جهانی کیوکوشین باشد، باعث تنش بسیار بین خانواده، قهرمانان و هنرجویان ارشد شد.
کم‌کم چهره‌های شاخص این سبک از سازمان مادر جدا شده و با عناوین دیگر سازمان‌های بین‌المللی خود را بنیان نهادند. برای همین امروزه چندین سازمان متفاوت به فعالیت و گسترش کیوکوشین مشغو‌ل‌اند.
سبک‌های منشعب از کیوکوشین البته داستان خود را دارند که در زمان زندگی استاد بزرگ اویاما هم آغاز شدند. سبک‌هایی ازجمله آشی هارا، انشین، سیدوکان، دای دو جوکو و غیره که امروزه نه در حد کیوکوشین ولی در بسیاری از کشورها هنرجویان بسیار دارند.
در ایران هم سبک کیوکوشین هنرجویان زیادی دارد و با وجود انشعاب سازمان‌ها، هنوز هم هرکدام طرفداران بسیار دارند. البته برخلاف سایر رشته‌های رزمی هنوز مبارزان ایرانی موفق به قهرمانی در مسابقات جهانی نشده‌اند. اولین حضور تیم ایران در مسابقات جهانی به سال ۱۹۷۹ برمی‌گردد که برادران شیرزاد از پیشکسوتان این سبک همراه با استاد مسعود همایون‌پور در مسابقات به‌نمایندگی از ایران شرکت کردند.
استاد بزرگ اویاما میراث بزرگی در هنرهای رزمی جهان به جا گذاشت. مسابقات جهانی کیوکوشین با شکوه بسیار در ژاپن برگزار می‌شوند و از اویاما به‌عنوان یکی از تأثیرگذار‌ترین چهره‌های تاریخ هنرهای رزمی و از بانیان کاراتهٔ فول کنتاکت یاد می‌شود.
در کانادا هم این سبک از شرق تا غرب کانادا تمرین می‌شود و یکی از اساتید بزرگ آن آقای حمید اثنی‌عشری ساکن ونکوور است که پیش از این در شمارهٔ ۱۴۷ رسانهٔ همیاری گفت‌وگویی با ایشان انجام داده‌ایم و علاقه‌مندان می‌توانند این گفت‌وگو را در اینجا بخوانند.
